Οι δημόσιες συχνότητες, εφόσον αποτελούν δημόσιο αγαθό πρέπει να αξιοποιούνται προς όφελος της κοινωνίας κι ως εκ τούτου η ενημέρωση κι ο πολιτικός λόγος που εκφράζεται μέσα από αυτές, είτε πρόκειται για δημόσιους είτε για ιδιωτικούς σταθμούς, πρέπει να αποβλέπει στην κοινωνική ωφέλεια και στο δημόσιο συμφέρον. Όταν λοιπόν σε έναν τηλεοπτικό ή ραδιοφωνικό σταθμό συζητιέται κι αναλύεται ένα πολιτικό ζήτημα, μείζονος ή ελάσσονος σημασίας, οποιοσδήποτε παίρνει τον λόγο είναι υποχρεωμένος να εκφράζει την γνώμη του ελεύθερα μεν, χωρίς ωστόσο να παραβιάζει την αρχή του δημοσίου συμφέροντος η οποία στην δημοκρατία είναι απαράβατη κι απαραβίαστη. Αυτό, με μια πρώτη ανάγνωση, σημαίνει ότι είναι ανεπίτρεπτο όποιος έχει δημόσιο βήμα σε μία εκπομπή του ραδιοφώνου ή της τηλεόρασης να υποστηρίζει πολιτικές αποφάσεις και μέτρα που θα οδηγήσουν σε κοινωνικά αδιέξοδα, όπως π.χ. στην φτωχοποίηση και την εξαθλίωση των πολιτών, ή στο ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου και των δημοσίων υποδομών και υπηρεσιών, διότι αυτά αντίκεινται στην έννοια του δημοσίου συμφέροντος.
Κανείς λοιπόν δεν έχει το δικαίωμα να προτείνει, να υποστηρίζει ή να απαιτεί μέσα από τις δημόσιες συχνότητες να γίνουν οι πολίτες θυσία και να πληρώσουν τις αμαρτίες των κυβερνώντων τους, ειδικά όταν δεν γίνεται γνωστό το μέγεθος και η διάρκεια αυτής της θυσίας κι επιπλέον όταν κανείς δεν τους εγγυάται ότι αυτοί που ευθύνονται θα τιμωρηθούν κι ότι κάτι τέτοιο δεν θα επαναληφθεί στο μέλλον. Η συνήθης αιτιολογία των πολιτικών και των δημοσιογράφων, «καταλαβαίνουμε τις θυσίες του ελληνικού λαού αλλά πρέπει να ληφθούν νέα μέτρα και να συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις» δεν μπορεί να είναι αποδεκτή, όποιος κι αν είναι αυτός που εκφράζει μία τέτοια άποψη απευθυνόμενος δημόσια στον ελληνικό λαό. Κανείς δεν πρέπει να έχει την ελευθερία να παροτρύνει έναν λαό δημόσια και κατ’ εξακολούθηση στην αποδοχή της εξαθλίωσης του, στην απώλεια της τιμής και της αξιοπρέπειας του, στην υποταγή του σε συμφέροντα τρίτων, όσο κολακευτικά και ήπια κι αν το επιδιώκει αυτό.
Με την ίδια βεβαιότητα που θα καταδικάζαμε κάποιον που βγαίνει στην τηλεόραση και υποστηρίζει ότι «πρέπει 10.000 Έλληνες να πεθάνουν, 25% να μείνουν άνεργοι και 2.000.000 να πέσουν κάτω από το όριο της φτώχειας, για να επιβιώσει η οικονομία ή το ευρώ» έτσι πρέπει να καταδικάζουμε και κάθε πρόταση και προπαγάνδα που υποστηρίζει πολιτικές που οδηγούν στο παραπάνω αποτέλεσμα. Τέτοιου είδους δηλώσεις, τέτοιου είδους προτάσεις και τέτοιου είδους προπαγάνδα, δεν πρέπει να μπαίνουν καν σε δημόσιο διάλογο και αν προχωρούσαμε σε πραγματικό εκδημοκρατισμό του δημοσίου λόγου δεν θα έπρεπε να επιτρέπονται. Η ελευθερία του λόγου στην αυθεντική δημοκρατία, υπάρχει και προστατεύεται ακριβώς για να εμποδίζει την παραβίαση του κοινού συμφέροντος, επιτρέποντας σε κάθε πολίτη να επισημαίνει και να καταγγέλλει δημόσια οποιαδήποτε πράξη ή ενέργεια στρέφεται ενάντια στο δημόσιο συμφέρον. Υπό αυτήν την έννοια, δεν μπορεί να επικαλείται κανείς την ελευθερία του λόγου, για να επιτίθεται ελεύθερα ενάντια στο δημόσιο συμφέρον μίας κοινωνίας και να ζητά με περίσσιο θράσος την κατάφωρη παράβαση του μέσα από μέτρα και πολιτικές σαν αυτά με τα οποία καταδίκασαν οι πολιτικοί την ελληνική κοινωνία.
Η δημοκρατία, είναι το κατ’ εξοχήν πολίτευμα που αποβλέπει στην εξασφάλιση του κοινού συμφέροντος όλων των πολιτών. Η ελευθερία της έκφρασης στον δημόσιο χώρο, αποτελεί βασικό εργαλείο της δημοκρατίας για την επίτευξη του σκοπού της και για αυτό δεν επιτρέπεται να στρέφεται ενάντια στην κοινωνία της οποίας το συμφέρον επιδιώκει. Συνεπώς, η ελευθερία της έκφρασης στην δημοκρατία πρέπει να διέπεται από συγκεκριμένους και αυστηρούς κανόνες ώστε να τίθεται στην υπηρεσία της διασφάλισης του κοινού συμφέροντος. Στην αρχαία Αθήνα, είναι χαρακτηριστικό ότι την περίοδο της δημοκρατικής εκτόξευσης, δικαίωμα στον δημόσιο λόγο δεν είχαν όλοι οι Αθηναίοι ανεξαιρέτως όπως μας αποκαλύπτει ο νόμος περί δοκιμασίας ρητόρων (4), ενώ ακόμα κι εκείνοι που κάλυπταν τις απαιτήσεις του νόμου αυτού ήταν περιορισμένοι στο να εκφράσουν μόνα όσα συνέφεραν τον αθηναϊκό δήμο (5) οφείλοντας πάντα να τον συμβουλεύουν τα άριστα. Η ελευθερία λοιπόν του λόγου στην δημοκρατία, το να μιλήσει δηλαδή όποιος θέλει και να πει ότι θέλει δημόσια, δεν είναι ανεξέλεγκτη αλλά υπόκειται σε σαφείς κανόνες που στόχο έχουν να στρέψουν την άσκηση αυτού του δημοκρατικού δικαιώματος στην κατεύθυνση του κοινού συμφέροντος, το οποίο εν τέλει είναι η κορυφαία αρχή της δημοκρατίας, τότε αλλά και τώρα βάσει της αρχής του κράτους δικαίου.
Την αρχαία εποχή οι Αθηναίοι συγκεντρώνονταν στην αγορά, στην βουλή και στην Πνύκα για να ακούσουν αλλά και να εκφράσουν ελεύθερα την γνώμη τους για το καλό της πόλης τους. Εκεί διαμορφωνόταν και η κοινή γνώμη και λαμβάνονταν όλες οι αποφάσεις που αφορούσαν την πόλη. Σήμερα ο αντίστοιχος δημόσιος χώρος, όπου ακούγονται υποτίθεται ελεύθερα όλες οι απόψεις των πολιτών και επηρεάζεται η κοινή γνώμη, καταλαμβάνεται από τους τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς. Στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο είναι που πραγματικά μετράει να απολαμβάνει ένας πολίτης την ελευθερία του λόγου του κι είναι εκεί που επηρεάζεται περισσότερο η κοινή γνώμη. Ακριβώς όμως επειδή στα μέσα ενημέρωσης η γνώμη που ακούγεται μετράει και παίζει ρόλο στην επιρροή της κοινής γνώμης, για αυτό έχουν φροντίσει τα ολιγαρχικά συμφέροντα να αποκλείουν στους πολίτες την πρόσβαση στο μόνο δημόσιο αγαθό που η γνώμη τους μπορεί να έχει αξία και δύναμη επιρροής. Διότι το να μαζευτούμε σε ένα καφενείο και να ασκήσουμε το δημοκρατικό μας δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου δεν έχει καμμία σημασία για την κοινωνία, αφού ούτε μας ακούει τι λέμε, ούτε μπορεί να επηρεαστεί από αυτά, όσο επωφελή ή επιβλαβή κι αν είναι. Επειδή λοιπόν κάθε εικόνα και κάθε γνώμη που εκφράζεται μέσα από τις δημόσιες συχνότητες στο ραδιόφωνο και κυρίως στην τηλεόραση, παίζει μικρό ή μεγάλο ρόλο στην αποδοχή ή όχι μίας πολιτικής, στην αντίδραση ή όχι ενάντια στα κοινωνικά προβλήματα που είναι αποτέλεσμα πολιτικών αποφάσεων, πρέπει όχι μόνο να προβλεφθεί η ισότιμη πρόσβαση όλων των κοινωνικών ομάδων αλλά και η χρησιμοποίηση αυτού του δικαιώματος προς όφελος της κοινωνίας και του δημοσίου συμφέροντος.
Νομίζω λοιπόν ότι ένα σημαντικό βήμα για τον εκδημοκρατισμό του δημοσίου λόγου στην Ελλάδα είναι να τεθούν ορισμένοι κανόνες, οι οποίοι θα καθιστούν ισότιμο δικαίωμα κάθε πολίτη και πολίτιδος (κι όχι μόνο των δημοσιογράφων κι εκείνων που επιλέγουν οι σταθμοί) να έχει, εφόσον το επιθυμεί, δημόσιο βήμα στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο, με την προϋπόθεση ότι δεν επιδιώκει ούτε υποστηρίζει με οποιονδήποτε τρόπο την υποδούλωση της ελληνικής κοινωνίας, την εκχώρηση της εθνικής κυριαρχίας, την παραβίαση του δημοσίου συμφέροντος και της αξιοπρεπούς διαβίωσης των πολιτών. Όσοι δεν πληρούν αυτήν την απλή κι αυτονόητη προϋπόθεση που αποτελεί συνάμα και ηθική υποχρέωση κάθε Έλληνα και Ελληνίδας, θα έπρεπε κατά την γνώμη μου να καλούνται να δώσουν εξηγήσεις για ποιον λόγο εξέφρασαν εθελόδουλες απόψεις και γιατί υποστηρίζουν την υποταγή της χώρας σε αλλότρια συμφέροντα. Σε μία τέτοια περίπτωση θα μπορούσε ακόμα να εξεταστεί η επιβολή μέχρι και προσωρινής ή μόνιμης αφαίρεσης του δικαιώματος ενός πολίτη στην έκφραση δημοσίου λόγου στις συχνότητες του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης. Κι αν θέλουμε να προχωρήσουμε ακόμη περαιτέρω τον εκδημοκρατισμό του δημόσιου λόγου, θα έπρεπε να μιλάμε για ποινικές διώξεις κι αυστηρές τιμωρίες εκείνων που χρησιμοποιούν το δημόσιο βήμα που τους παρέχουν οι συχνότητες που ανήκουν στην κοινωνία για να προπαγανδίζουν ενάντια στο συμφέρον της, ενάντια στην ελευθερία και την εθνική κυριαρχία της, ενάντια στην τιμή και την αξιοπρέπεια της, ενάντια εν τέλει στην ίδια της την επιβίωση. Ας μην πάμε όμως την σκέψη μας τόσο μακριά κι ας αναρωτηθούμε για λίγο, με βάση τα όσα έχουμε παρακολουθήσει τα τελευταία χρόνια, ποιοι θα έπρεπε να εξετάζονται για την στάση τους ως προς το δημόσιο συμφέρον κι ενδεχομένως να υπόκεινται σε στέρηση δημοσίου βήματος από τις ραδιοτηλεοπτικές συχνότητες;
Έχω την αίσθηση, ότι ανάμεσα σε αυτούς για τους οποίους θα έπρεπε να εξεταστεί το ενδεχόμενο να υποστούν τις παραπάνω συνέπειες, είναι απαραίτητο να βρίσκονται κι οι παρακάτω:
1) όσοι-ες (δημοσιογράφοι, ακαδημαϊκοί, αναλυτές, πολιτικοί κτλ.), αποδεδειγμένα είναι ή έχουν υπάρξει κατά το παρελθόν υπάλληλοι ή μέλη οργανισμών που δεδηλωμένα αντιτίθενται στα συμφέροντα της ελληνικής κοινωνίας κι επιδιώκουν την διαρκή της υποδούλωση. Για παράδειγμα εκείνοι που εργάζονται ή έχουν εργαστεί, ή έχουν υπάρξει μέλη στο ΔΝΤ, σε τραπεζικούς και χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κτλ.
2) όσοι-ες, αποδεδειγμένα έχουν εκπαιδευτεί από οργανισμούς που συνδέονται με την μνημονιακή πολιτική που έχει επιβληθεί στην Ελλάδα για να προπαγανδίζουν τις θέσεις τους στα ελληνικά ΜΜΕ. Για παράδειγμα, όλοι οι δημοσιογράφοι που εκπαιδεύτηκαν από το ΔΝΤ (6) με σκοπό να προβάλλουν τις θέσεις του οργανισμού για την αποδοχή των πολιτικών του από την Ελλάδα.
3) όσοι-ες, αποδεδειγμένα έχουν δηλώσει δημόσια ότι το μνημόνιο, ο συνεχής δανεισμός, η μετά-κύλιση του χρέους στην κοινωνία κι η πολιτική λιτότητας είναι επιθυμητή και συμφέρουσα. Για παράδειγμα ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ κ. Θ. Πάγκαλος, ο οποίος δήλωσε ότι το μνημόνιο «είναι ευτυχία κι ευλογία για τον τόπο» (7).
4) όσοι-ες, νυν και πρώην βουλευτές, έχουν υπογράψει τα μνημόνια και τις δανειακές συμβάσεις που πήρε η Ελλάδα στο πλαίσιο υπαγωγής της στους μηχανισμούς της τρόικας (νυν θεσμοί).
Το να επιτραπεί δημόσιο βήμα σε όλους τους παραπάνω είναι σαν να επιτρέπεις σε εκείνους που σε υποδούλωσαν να σε πείσουν για την χρησιμότητα της υποταγής σου στα συμφέροντα τους. Τι το δημοκρατικό υπάρχει στο να δίνεις δημόσιο λόγο σε αυτούς που ευθύνονται για την υποταγή σου, που σε εξαπατούν με τα ψέματα τους, που σου αποκρύπτουν κρίσιμα δεδομένα, που σε παραπληροφορούν, που σε τρομοκρατούν με σενάρια βιβλικής καταστροφής και επιχειρούν να χειραγωγήσουν την ψήφο σου και την γνώμη σου; Τι άλλο σου προσφέρουν εκτός από την διαρκή διαιώνιση της υποδούλωσης σου, την διατήρηση των μνημονιακών πολιτικών και την συντήρηση του ψέματος ότι πρέπει να πληρώσεις για ένα παράνομο χρέος (8) που δεν δημιούργησες (9) και πάρ’ όλα αυτά έχεις ήδη σε μεγάλο βαθμό αποπληρώσει (10);
Είναι ξεκάθαρο ότι ο ανελέητος «βομβαρδισμός» της κοινωνίας μας με τις θέσεις της εγχώριας και ξένης ολιγαρχίας δεν μπορεί να συνεχιστεί άλλο, αν θέλουμε να αποτινάξουμε από πάνω μας τον διπλό ζυγό που μας έχουν επιβάλλει. Για να καταφέρουμε κάτι τέτοιο όμως, πρέπει αρχικά να αλλάξει η κυρίαρχη ορολογία στην δημόσια ρητορική που σχετίζεται με τους θεσμούς, τα μνημόνια, τις δήθεν μεταρρυθμίσεις και τα μέτρα λιτότητας, ώστε να πούμε και να ακούσουμε τα πράγματα επιτέλους με το όνομα τους. Ο δημόσιος λόγος πρέπει να εκφράζεται ελεύθερα κι όχι συγκεκαλυμμένα για το τι πραγματικά συμβαίνει στην χώρα – κι εκεί ναι, η ελευθερία πρέπει να είναι απόλυτη. Η υποταγή που συνεπάγεται η εκχώρηση της εθνικής κυριαρχίας και η επιβολή αντικοινωνικών πολιτικών και μέτρων ενάντια στο δημόσιο συμφέρον δεν μπορεί να αποκαλείται συνεργασία με τους εταίρους, ούτε μπορεί να τίθεται υπό διαπραγμάτευση. Η ρητορική της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας, πρέπει να κυριαρχήσει στον δημόσιο λόγο κι ο μόνος τρόπος να γίνει κάτι τέτοιο είναι ο εκδημοκρατισμός του.
Αναστάσιος Π. Συριανός
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
4) Αισχίνης, κατά Τιμάρχου 27-32.
5) Αισχίνης, κατά Κτησιφώντος 8.
6) «Στη…φόρα η λίστα των δημοσιογράφων που εκπαίδευε το ΔΝΤ», 16/6/2015, στο «Κουτί της Πανδώρας» http://www.enikos.gr/media/323376,Sth-fora-h-lista-dhmosiografwn-poy-ekpaideye-to-DNT.html, καθώς και στην εφημερίδα «Ακρόπολη» φύλλο 17/6/2015 στο http://www.logiosermis.net/2015/06/blog-post_258.html#.VZvhtrUqSSo
7) Η Ναυτεμπορική, «Θ. Πάγκαλος: Ευτυχία για τον τόπο το μνημόνιο», στις 23/11/2010 στο http://www.naftemporiki.gr/story/267139/th-pagkalos-eutuxia-gia-ton-topo-to-mnimonio
8) Η Καθημερινή, «Παράνομο, αθέμιτο κι επονείδιστο το χρέος», του Γ. Μπουρδάρα στις 19/6/2015 στο http://www.kathimerini.gr/819854/article/epikairothta/politikh/paranomo-a8emito-eponeidisto-to-xreos
9) «Το 61% του δημοσίου χρέους δημιουργήθηκε για να σωθούν οι τράπεζες» στο http://www.daneia-chf.gr/trapezika-nea-19/articles/to-61-tou-dimosiou-chreous-dimiourgithike-gia-na-sothoun-oi-trapezes.html
10) Νίκος Μπογιόπουλος, «Το χρέος είναι πληρωμένο (και άρα διαγραμμένο)» στις 24/10/2013 στο http://www.enikos.gr/mpogiopoulos/184732,To-xreos-einai-PLHRWMENO-kai-ara-diagrammeno-.html
Αναστάσιος Π. Συριανός 