Το ζήτημα του Συντάγματος είναι βέβαια τεράστιο και απαιτείται χώρος και χρόνος για να αναλύσουμε τις κρίσιμες πτυχές αυτού του κορυφαίου νομικού εργαλείου με το οποίο καθοριζόνται οι τύχες των λαών και των κοινωνιών. Για να μην κουράσουμε όμως, όσοι ενδιαφέρονται μονο για το δια ταύτα και τον σχολιασμό των προτάσεων του πρωθυπουργού (24/07/16), ας κατέβουν κατευθείαν στην τελευταία παράγραφο του παρόντος με τίτλο «Οι πρωθυπουργικές εξαγγελίες για την αναθεώρηση του Συντάγματος». Όσοι τώρα δεν θα τους πείραζε η θεωρητική ανάλυση του ζητήματος ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Κατά την γνώμη μου αυτό το οποίο πρέπει διαρκώς να επαναλαμβάνεται μέχρι να το εμπεδώσουμε είναι ότι, σύμφωνα (και) με την (εν ελλαδι) συνταγματική επιστήμη και την πολιτική φιλοσοφία, το Σύνταγμα μιας χώρας, ως η θεμελιωδώς εκφρασμένη θέληση της κοινωνίας, επιτρέπεται να δημιουργείται και να αλλάζει μόνο από την κοινωνία την οποία αφορά και η οποία θα κληθεί να ζήσει κάτω από αυτό. Συνεπώς, ούτε το πολιτικό σύστημα εν γενει, ούτε ειδικότερα τα κόμματα, ούτε οι πολιτικοί, ούτε η Βουλή έχουν το νόμιμο δικαίωμα να φτιάξουν ή να αλλάξουν το Σύνταγμα μιας χώρας. Μοναδική εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα έχουμε όταν η ίδια η κοινωνία δίνει τέτοια ρητή εντολή, όταν παραχωρεί εκτακτως με απόφαση της αυτην την εξουσιοδότηση και κατόπιν εγκρίνει αυτοπροσώπως το σχέδιο Συντάγματος που θα παρουσιαστεί ενώπιον της. Ακόμα όμως και σε μια τέτοια περίπτωση, όπου η κοινωνία αποφασιζει να δώσει την εντολή στα κόμματα και την Βουλή για τον σχεδιασμό ή την αναθεώρηση του Συνταγματικού χάρτη της χώρας, το κάνει για να εκφραστεί αποκλειστικά και υποχρεωτικά η δική της βούληση κι επ’ ουδενι η βούληση της πολιτικής τάξης, των κομμάτων ή της Βουλής. Όταν δηλαδή τα κόμματα κι η Βουλή παίρνουν την εντολή από την κοινωνία να συντάξουν το Σύνταγμα της, ή ακόμα κι όταν πλαστογραφούν μια τέτοια εντολή που στην πραγματικότητα δεν δόθηκε ποτέ (όπως γίνεται κάθε φορά με την συνταγματική αναθεώρηση στην Ελλάδα), αυτό που καλούνται να κάνουν (και δεν το κάνουν ποτέ) ειναι να λειτουργήσουν ως συμβολαιογράφοι της κοινωνίας. Αφού ακούσουν τι έχει να τους πει η κοινωνία, πρέπει να εντοπίσουν ποια ειναι η κυριαρχη βούληση της και να την καταγράψουν σε ενα νομικό και δεσμευτικό κείμενο που εκφράζει ακριβώς αυτήν την βούληση. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία να το καταλάβουμε, διότι υποχρεώνει τα θεσμοθετημένα αυτά όργανα να βρουν – και να επινοήσουν αν είναι αναγκαίο – εύκολους, πρακτικούς και ασφαλείς τρόπους να εκφράσει η κοινωνία την βούληση της και να αποκωδικοποιήσουν την βούληση αυτή σε ενα προσχέδιο Συντάγματος το οποιο θα πρέπει να αποδεχτεί και να επικυρώσει η ίδια η κοινωνία, με τον ίδιο τρόπο που είναι υποχρεωτικό κανείς να υπογράψει το συμβολαιο που του ετοίμασε ο συμβολαιογράφος για να αποκτήσει νομική ισχύ η θέληση του. Το ζητούμενο λοιπόν απο τα πολιτικά όργανα δεν είναι να δημιουργήσουν ότι Σύνταγμα θέλουν αυτά σύμφωνα με την θέληση τους και τα συμφέροντα τους, αλλά να βρουν τους κατάλληλους τροπους να αντλήσουν απο την κοινωνία το περιεχόμενο και της ουσία της λαϊκής βούλησης, να καταγραφεί και να αποκωδικοποιηθεί μέσα στους συνταγματικούς νόμους.
Αυτές οι βασικές προϋποθέσεις για την δημιουργία και την θέσπιση του Συντάγματος μιας χώρας με βάση τις αρχές της λαϊκής κυριαρχίας και της δημοκρατίας, έχουν καταργηθεί συλληβδην από το εγχώριο ολιγαρχικό σύστημα εξουσίας. Η κομματοκρατία, έχοντας σφετεριστεί την λαϊκη κυριαρχία κι εδραιώσει την θέση της στην καταδυνάστευση της κοινωνίας, δεν θα μπορούσε βεβαίως να τηρήσει με την θέληση της τίποτε από τα παραπάνω. Το οτι ακούσαμε και διαβάσαμε τον πρωθυπουργό να κάνει λόγο για διάλογο με την κοινωνία, συνελεύσεις ανα δήμους, κατάθεση προτάσεων από τους πολίτες κ.α. δεν φτάνουν για να μας παραπλανήσουν ουτε αναιρούν την δεδομένη θέληση κι αφοσίωση του ιδιου του πρωθυπουργού στην συνέχιση του σχεδίου καταστροφής της ελληνικής κοινωνίας – μέρος του οποίου άλλωστε έχει ήδη εκτελέσει. Αναπόσπαστο κομμάτι της δουλειάς του εκάστοτε επι κεφαλής ενός συγκεκαλυμμένου δεσποτικου καθεστώτος είναι να διαιωνίζει ακριβώς αυτήν την συγκάλυψη της δεσποτείας, με το να καθησυχάζει την κοινωνία, να εξουδετερώνει τις αντιδράσεις της, να μοιράζει ελπίδα κι αισιοδοξία και να μας στέλνει για ύπνο βέβαιους οτι αύριο θα ξημερώσει μια καλύτερη μέρα, η οποία όμως περιέργως δεν έρχεται ποτέ.
Και κάπου εδώ υπεισέρχονται κι οι ευθύνες του επιστημονικού προσωπικού της χώρας, αλλά και των προσωπικοτήτων, των κινημάτων και των κομμάτων που αγωνίζονται ή ισχυρίζονται οτι αγωνίζονται για να βοηθήσουν τον λαό μας να απελευθερωθεί. Τα πρόσωπα αυτά, αν ήθελαν πράγματι να βοηθήσουν στην απελευθέρωση μας, θα έπρεπε να επιδοθούν πρώτα από όλα σε εναν αγώνα αφύπνισης για να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε ότι σε θεσμικό επίπεδο όλα – καλά και κακά, θετικά κι αρνητικά – ξεκινούν από τον θεμελιώδη νόμο της χώρας. Αντί αυτού όμως, χάθηκε πολύτιμος χρόνος για πρόοδο σε αυτον τον τομέα τα τελευταία χρόνια, όταν η προσοχή μας και η αγωνιστική μας δράση κατευθύνθηκε σε δευτερεύοντα και τριτεύοντα πολιτικά ζητήματα κι οχι στο ένα ουσιώδες και θεμελιώδες ζήτημα που καθορίζει όλα αυτά τα υπόλοιπα υποδεέστερης σημασίας ζητήματα. Όσο μάλιστα εθελοτυφλούμε ή αρνούμαστε να κατανοήσουμε την βαθύτερη αιτία των προβλημάτων μας και δεν τα αντιμετωπίζουμε ριζικά, βλέπουμε ότι όχι μόνο αυτά επιδεινώνονται αλλά δημιουργούνται και συνεχώς νέα μέτωπα. Αλήθεια όμως πόσα διαφορετικά μέτωπα έχουμε την πολυτέλεια να αντιμετωπίσουμε ταυτόχρονα, μέχρι να εξαντληθούν οι δυνάμεις μας;
Αυτή η έλλειψη συνειδητοποίησης εκ μέρους της κοινωνίας, για τον καθοριστικό ρόλο που έχει το Σύνταγμα ως το ανώτερο νομικό κείμενο της χώρας, στο που βρισκόμαστε και που πάμε ως λαός κι ως κοινωνία, είναι οδυνηρή. Δυστυχώς, πολύ φοβάμαι ότι τα κόμματα καθώς και το εγχώριο και διεθνές κατεστημένο, στηρίζονται πάνω σε αυτήν την αδυναμία μας, για να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν ενα ισχυρότερο και πιο ανθεκτικό καθεστώς υποταγης της ελληνικής κοινωνίας στα συμφέροντα που μας εξουσιάζουν. Οποιος θυμάται τις πρόσφατες αλλα και προ διετίας-τριετίας προτάσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, για την αναθεώρηση του Συντάγματος, καταλαβαίνει τι εννοώ. Το ότι τώρα έχουμε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν σημαίνει οτι άλλαξε τίποτε απολύτως προς το καλύτερο κι αυτό επιβεβαιώνεται πανηγυρικά καθημερινώς. Με την ανάδειξη του ΣΥΡΙΖΑ σε κυβέρνηση της χώρας γίναμε για ακόμη μια φορά αδιάψευστοι μάρτυρες ότι ο σχεδιασμός διάλυσης της χώρας, της κοινωνίας μας και του έθνους μας, προχωρά ακάθεκτος οποίος κι αν έχει το τιμόνι στα χέρια του. Απλά κάθε κόμμα που ερχεται στην εξουσία εκτελεί κι ενα διαφορετικό σκέλος αυτου του σχεδίου. Το αριστερό περίβλημα έχει ως τώρα κάνει το θαύμα του στην συνέχιση της μνημονιακής πολιτικής και είναι έτοιμο να κάνει το θαύμα του και σε μια ακόμα πιο βαθιά συνταγματική υποταγή της χώρας στους δυνάστες της.
Έχοντας αυτά υπ’ οψιν μας δεν θα έπρεπε καν να δεχόμαστε να ακούμε και να συζητούμε για «συνταγματικές προτάσεις» που καταθέτουν οι δυνάστες της κοινωνίας κι υπαίτιοι της καταστροφής μας. Δεν θα έπρεπε να τους επιτρέπεται καν ο λόγος για τέτοια σοβαρά ζητήματα που αφορούν την θεμελιωδεστερη εξουσία της κοινωνίας, αυτην της αυτοθέσμισης δια του Συντάγματος. Αλλά μια τέτοια στάση θα μπορέσουμε να την τηρήσουμε μόνο αφού καταλάβουμε τι γίνεται και ρυθμίσουμε τα πράγματα όπως πρέπει. Μέχρι τότε κι εφόσον η πολιτική συζήτηση εξακολουθεί να περιστρέφεται γύρω απο το τι κάνουν και τι λένε οι πολιτικοί και τα κόμματα κι όχι η κοινωνία και οι πολίτες, τουλάχιστον ας μην είμαστε βιαστικοι στην κρίση μας όταν ακούμε την καθεστωτική ρητορεία δια στόματος του πρωθυπουργού περι «ελευθεριών», «κοινωνικών δικαιωμάτων», «δημοκρατίας», «δημοψηφισμάτων», και «ισότητας».
Οι πρωθυπουργικές εξαγγελίες για την αναθεώρηση του Συντάγματος
Οι ελευθερίες και τα δικαιώματα, δεν είναι παρά τα προνόμια του δούλου απέναντι στον αφέντη του. Κάθε νέο προνόμιο δεν έχει σκοπό να ελευθερώσει τον δούλο, αλλά να εξωραΐζει το καθεστώς της δουλείας του και να κατευνάζει τις ακραίες κι αντιδραστικές φωνές που ζητούν ανατροπή κι επανάσταση. Αρκεί μόνο να δούμε την εποχή και το πλαίσιο κατά την οποία οι ατομικές ελευθερίες και τα κοινωνικά δικαιώματα θεσπίστηκαν και θα καταλάβουμε πολλά για τον ρόλο τους στην διατήρηση των κεκτημένων της άρχουσας τάξης. Σκεφτείτε επίσης γιατί η αθηναϊκή δημοκρατία δεν είχε ανάγκη από ατομικές ελευθερίες και δικαιώματα και θα καταλάβετε ακόμα περισσότερα. Η εδραίωση δε των κοινοβουλευτικών θεσμών και η θέσπιση δημοψηφισμάτων δεν συνιστούν εμβάθυνση και βελτίωση της δημοκρατίας, αφού στην (αυθεντική) δημοκρατία η μεν Βουλή δεν νομοθετεί αλλά μόνο γνωμοδοτεί, οι δε πολίτες καταθέτουν αυτοπροσώπως τις προτάσεις τους για κάθε τι που θεωρούν συμφέρον κι ωφέλιμο για την κοινωνία τους. Ειδικά όμως η διαδικασία του δημοψηφίσματος, όπως μας παρουσιάστηκε, έχει τόσες ασφαλιστικές δικλείδες υπέρ της πολιτικής τάξης ώστε το νέο αυτό προνόμιο που παραχωρούν στην κοινωνία να μην έχει τα αποτελέσματα που υπόσχεται ο θεσμός αυτός. Ο υπερβολικά μεγάλος αριθμός υπογραφών (500.000 και 1.000.000) που απαιτείται για να «πιάσει» η πρόταση το όριο, αρκεί από μόνος του για να αποδείξει του λόγου το αληθές. Πέρα όμως από αυτό, δεν ακούσαμε να γίνεται λόγος για τον τρόπο εξασφάλισης της ισότιμης πρόσβασης των διαφορετικών απόψεων στα ΜΜΕ, ούτε μπόρεσα να βρω πουθενα να αναφέρεται αν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα είναι δεσμευτικό για την κυβέρνηση ή όχι. Όλα αυτά θεωρώ οτι περισσότερο πρέπει να μας προβληματίζουν παρά να μας κάνουν να αισιοδοξούμε.
Μέσα σε όλα, όμως, διαβάσαμε και για την πρόθεση της κυβέρνησης, το νέο Σύνταγμα να μην επιτρέπει σε κάποιον πολιτικό να εκλέγεται περισσότερες απο δύο συνεχόμενες φορές βουλευτής ή για περισσότερα απο οχτώ συνεχή χρόνια. Ούτε εδώ όμως υπάρχει κάτι το ουσιαστικό κι αξιοσημείωτο προς την κατεύθυνση του εκδημοκρατισμού του πολιτεύματος, πέρα από την πρόθεση να θεσπιστεί συνταγματικώς το υποχρεωτικό διάλειμμα των βουλευτών, ωστε να ξεκουράζονται για μια θητεία απο το βαρύ προγραμμα της κεντρικής πολιτικής σκηνής και να επανέρχονται δριμύτεροι κι ανανεωμένοι, έτοιμοι για νέα πολιτικά εγκλήματα και προδοσίες. Σημειωτέον ότι η προσωρινή κι αναγκαστική αποχή από τις βουλευτικές εκλογές δεν συνιστά κι αποχή από την πολιτική εξ ολοκλήρου, αφού ο δρόμος για τις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές θα είναι για αυτούς ορθάνοιχτος. Διαβάσαμε επίσης οτι εφόσον τα κόμματα δεν θα τα βρίσκουν στο ποιος θα αναλάβει Πρόεδρος της Δημοκρατίας, αυτός θα εκλέγεται απο τον λαό. Αυτή η επιλογή προφανώς προκρίθηκε, οχι για να δώσουν τον λόγο στον λαο, αλλά για να μην οδηγούμαστε σε εκλογές προτού η εκαστοτε κυβέρνηση ολοκληρώσει το έργο που έχει αναλάβει να φέρει εις πέρας. Αποτελεί δηλαδή, όσο παράξενο κι αν φαίνεται, προστατευτικό μέτρο για την διασφάλιση της σταθερότητας των κυβερνητικών περιόδων. Ο λαός δεν έχει καμμιά απολύτως ωφέλεια απο αυτό. Κάθε άλλο, αφού αυτός θα χρησιμοποιείται για να βγάζει την κυβέρνηση απο την δύσκολη θέση και την απειλή της ήττας σε πρόωρες εκλογές. Άλλωστε, η εκλογή του ΠτΔ απο τον λαό δεν θα έχει καμμιά επιρροή στην ουσιαστική άσκηση των αρμοδιοτήτων του που απορρέουν απο το Σύνταγμα. Δεν θα δούμε, λόγω εκλογής από τον λαό, π.χ. τον ΠτΔ να παραπέμπει νόμο που ψήφισε η Βουλη πίσω απο εκεί που ήρθε ως απαράδεκτο για το δημόσιο και κοινωνικό συμφέρον, ζητώντας την αναπροσαρμογή του. Για να λειτουργήσει ο θεσμός του ΠτΔ, όπως και αυτός της κυβέρνησης και της Βουλής, προς όφελος της κοινωνίας πρέπει, εκτός από την εκλογή τους, ο λαός να έχει στα χέρια του ΚΑΙ τον έλεγχο και την τιμωρία τους. Μόνο με αυτό το τρίπτυχο θεσμοθετημένο, είναι εφικτό να τηρείται η δημοκρατική αρχή σύμφωνα με την οποία η κοινωνία πρεπει να κυριαρχεί επι των αρχών της πολιτειας ωστε οσοι αναδεικνύονται σε αυτές να μην εκτρέπονται απο την εφαρμογή του κοινού συμφέροντος και να μην αποκτούν ιδια θέληση. Αλλά φυσικά, τέτοιες δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις δεν ενδιαφέρουν το πολιτικό σύστημα, αφού έτσι δεν θα παραλάμβαναν λευκή επιταγή απο τον λαό ούτε θα είχαν το ακαταλόγιστο να καταστρέφουν την κοινωνία και την χώρα, όπως κατ’ εξακολούθηση κάνουν σήμερα. Όσον αφορά τέλος την ισότητα των πολιτών και την πρόθεση κατάργησης της ασυλίας των βουλευτών, βλέπουμε οτι αποτελεί μια πλάνη αφού μας μιλά για ίδια ποινική αντιμετώπιση των βουλευτών με τους πολίτες για τα αδικήματα του ποινικού κώδικα, χωρίς όμως ακόμη να επιτρέπεται να τιμωρηθούν για κατηγορίες σχετικά με την άσκηση των καθηκόντων τους ως βουλευτές και μέλη της κυβέρνησης. Θα μπορούν δηλαδή να συνεχίζουν το καταστροφικό τους εργο ανενόχλητοι, ανεύθυνοι κι ατιμώρητοι. Αυτό βεβαίως αποτελεί ξεκάθαρη αποδοχή της συνέχισης της μνημονιακής πολιτικής με ακόμη σκληρότερα μέτρα χωρίς, όπως πάντα, οι βουλευτές κι οι υπουργοί να τιμωρούνται για τα πολιτικά αδικήματα που διαπράττουν βάζοντας τις υπογραφές τους και ψηφίζοντας ενάντια στα συμφέροντα της ελληνικής κοινωνίας. Σε συνδυασμό δε με το γεγονός οτι καμμιά ουσιαστική μεταρρύθμιση δεν αναγγέλθηκε στον τομέα της δικαιοσύνης και την ανάγκη χειραφέτησης της απο την κυβερνητική κηδεμονία, μας καθιστα σαφή τόσο την πρόθεση να συνεχιστεί το καθεστώς υποταγης της κοινωνίας όσο και την πρόθεση για την σιωπηρή απενοχοποίηση των εγκληματιών και προδοτών πολιτικών.
Θα πρέπει λοιπόν να βλέπουμε οχι μόνο τι αναγγέλθηκε από τον πρωθυπουργό αλλά και τι δεν αναγγέλθηκε για να καταλάβουμε τις βαθύτερες προθέσεις της κυβέρνησης. Σίγουρα θα μπορούμε να πούμε περισσότερα καθώς η διαδικασία θα προχωράει, όμως το ζητουμενο δεν είναι να σχολιάζουμε τα σχέδια της κυβέρνησης, αλλά το να μην επιτρέψουμε να προχωρήσει καμμιά αλλαγή στο Σύνταγμα αν η εξουσία σύνταξης και αναθεώρησης του δεν αποδοθεί στον νόμιμο κάτοχο της, δηλ. την ίδια την κοινωνία. Εδω ειναι ακριβώς που χρειαζεται μέτωπο κι ενότητα. Εξάλλου είναι δεδομένο ότι τίποτε δεν πρόκειται να αλλαξει προς το συμφερον μας αν εμεις οι ίδιοι δεν κινητοποιηθούμε, δεν αγωνιστούμε να αλλάξουν οι συσχετισμοί και να εισέλθουμε με τρόπο ουσιαστικό και κυρίαρχο στην άσκηση της πολιτειακής εξουσίας.
Από την στιγμή που η κυβέρνηση έχει το πάνω χέρι στην διαμόρφωση του αναθεωρημένου Συνταγματικού κειμένου έχει και τον έλεγχο στο τι διατάξεις θα αλλάξουν και με ποιον τρόπο. Κι εφόσον το μόνο που χρειάζεται για να περάσει η πρόταση της είναι η αυξημένη πλειοψηφία της Βουλής, την δύναμη να επηρεάσουν το περιεχόμενο του συνταγματικου κειμένου δεν την εχει η κοινωνία αλλά τα κομματα που συμμετέχουν σε αυτην την Βουλή που θα κληθεί να ψηφίσει για την αναθεώρηση. Με αλλά λογια οσο εξακολουθούμε να επιτρέπουμε στην κομματοκρατία να σφετερίζεται την λαϊκή κυριαρχία, το μέλλον προμηνύεται ολοένα και πιο δυσοίωνο. Ας ελπίσουμε οτι η επιδείνωση της κατάστασης θα μας ανοίξει μαζικά τα ματια, ώστε να πάψουμε να βασίζουμε τις ελπίδες μας για κατι καλύτερο στους ολιγαρχικους θεσμούς και να ανακτήσουμε τον καθαρό νου, το φρόνημα και το σθένος που απαιτούνται για να ανατρέψουμε τα πράγματα.
Πηγές
H πρόταση Τσίπρα για τη συνταγματική αναθεώρηση, http://www.kathimerini.gr/868777/article/epikairothta/politikh/h-protash-tsipra-gia-th-syntagmatikh-ana8ewrhsh
Οι πέντε άξονες Τσίπρα για τη συνταγματική αναθεώρηση,
https://www.efsyn.gr/arthro/pente-axones-gia-ti-syntagmatiki-anatheorisi
Οι 9 προτάσεις της Νέας Δημοκρατίας για τη Συνταγματική Αναθεώρηση, http://www.liberal.gr/arthro/54716/politiki/2016/oi-9-protaseis-tis-neas-dimokratias-gia-ti-suntagmatiki-anatheorisi.html
Αναστάσιος Π. Συριανός 